Description
Bosh so’z
1990-yillar taʼlim tarixida burilish davri boʻldi. Finlyandiya iqtisodiy tanazzulga uchragan bir paytda, ta’lim sohasida sokin inqilob sodir bo’ldi. Ilgari nimani, qachon va qanday o’rganish kerakligi batafsil ko’rsatilgan o’quv dasturlari yanada moslashuvchan ramkalarga aylantirildi.
O’qituvchi uchun yangi rol ochildi – endi shunchaki ma’lumot tarqatuvchi emas, balki o’rganishni rejalashtiruvchi, o’qituvchi va yordam beruvchi. Talaba markazga qo’yildi va o’quv mazmuni kelajakdagi ko’nikmalarni ta’kidlay boshladi: tanqidiy fikrlash, hamkorlik, media qobiliyatlari va keng kompetentsiya.
Ushbu o’zgarish umumiy tamoyillardan tashqariga chiqdi: fanlarga oid o’quv dasturlari va pedagogikani ishlab chiqish yanada hamkorlikka va tadqiqotga asoslangan bo’ldi. O’qituvchilar va ekspertlar real dunyo kontekstlari, integrativ yondashuvlar va o’quvchilarning turli ehtiyojlarini yaxshiroq aks ettirish uchun tarkib va usullarni qayta shakllantirish uchun birgalikda ishladilar. Ushbu siljish fanlararo o’qitishni rag’batlantirdi va eslab qolishni chuqurroq tushunishga yordam berdi.
Shu bilan birga, ko’p savodxonlik, barqaror rivojlanish, madaniy kompetentsiya va tadbirkorlik kabi transversal ko’nikmalar kundalik o’qitishning bir qismi sifatida joriy etildi. Bu ko’nikmalar endi alohida maqsadlar sifatida ko’rilmadi, balki barcha fanlar tarkibiga kiritilgan bo’lib, darsni rejalashtirish va sinfdagi o’zaro munosabatlarga rahbarlik qiladi.
Shu bilan birga, maktablar boshqaruvi ham rivojlana boshladi. Etakchilik ko’proq pedagogik bo’lib, o’qituvchilarning mustaqilligini qo’llab-quvvatlash, hamkorlikdagi maktab madaniyatini rivojlantirish va ta’lim natijalari va farovonligini yaxshilash uchun ma’lumotlar va fikr-mulohazalardan foydalanishga urg’u berdi. Maktablar rivojlanish uzluksiz va inklyuziv bo’lgan o’quv jamoalariga aylanishga da’vat etildi.
Ushbu kitob 1990-yillardagi o’quv dasturlari islohoti nima uchun bunchalik ahamiyatli bo’lganini va uning izlari bugungi kun maktab ishiga qanday ta’sir qilishini tushunish zaruratidan tug’ilgan. Umid qilamanki, o’quvchi kitobdan nafaqat ma’lumot, balki o’zining ta’lim va tarbiyaviy fikrlash vositalarini ham topadi.
Petri Lounaskorpi,
Finlyandiya ta’lim bo’yicha mutaxassis, tadqiqotchi
